Hoogveen is een landschap van een dikke laag op elkaar gepakte plantenresten: vooral veenmos. Dit veenmos groeit, soms in de vorm van kussens, en zuigt zich als een spons vol met regenwater. Als je er in knijpt, komt er een heleboel water uit. En als je over het veen loopt, voel je duidelijk dat het moerassig is. De grond veert bij iedere voetstap op en neer. Wereldwijd worden hoogvenen sterk bedreigd. Het veen verdroogt en de hoeveelheid stikstof in de natuur neemt toe. En dat heeft direct effect op de planten en dieren in het gebied.
In de ijstijd was Nederland koud en droog. Maar zo’n 10.000 jaar geleden smolt het ijs en werd het warmer en natter in Nederland. De grondwaterstand steeg en op plekken waar het water niet weg kon groeide veen.
In de Engbertsdijksvenen ontstond het veen op twee plekken. In het Westen groeide natte heide en in het Noordoosten ontstond veen in een meer dat gevoed werd door grondwater vanaf de stuwwal. Op de bodem van het meer ontstond een dichte laag van restjes organisch materiaal en slib. Daar kwam weinig water door, dus het gebied bleef nat. Ook de resten van heideplanten veroorzaakten een dichte laag in de bodem. Zo ontstond een moerasachtig gebied. En bovenop dat natte moerasgebied begon hoogveen te groeien. Nu alleen gevoed door regenwater. Dit metersdikke veenpakket groeide nog door tot in de middeleeuwen.
Het natuurgebied Engbertsdijksvenen bestaat uit levend hoogveen, herstellend hoogveen en heide. Midden in het gebied ligt nog een hoogveenrestant van ongeveer vijf meter dik, helemaal in oorspronkelijke staat. Dit is zeer zeldzaam in Nederland.
Levend hoogveen fungeert als een spons. In natte perioden slaat het water op en geeft het langzaam water af aan de omgeving. Ook als het droger wordt, blijft de spons nog lang vochtig waardoor het hoogveen kan blijven groeien. Valt er een bui in de Engbertsdijksvenen, dan duurt het in de toekomst ongeveer 4 weken voordat het water het gebied verlaat. Ter vergelijking: in stedelijk gebied of intensief ontwaterd landbouwgebied duurt dit enkele uren of hooguit enkele dagen. Levend hoogveen heeft een eigen waterhuishouding met een waterspiegel die hoger ligt dan de omgeving. Hierdoor kan het uitgroeien tot grote aaneengesloten zompige veenkussens die strekken tot zover de horizon reikt.
Het grootste deel van Engbertsdijksvenen bestaat uit 'herstellend' hoogveen. Dit veenpakket groeit niet vanzelf, maar is kansrijk om te herstellen.
Maatregelen in het natuurgebied
Maatregelen rondom het natuurgebied
