Hoogveen is een landschap van een dikke laag op elkaar gepakte plantenresten: vooral veenmos. Dit veenmos groeit, soms in de vorm van kussens, en zuigt zich als een spons vol met regenwater. Als je er in knijpt, komt er een heleboel water uit. En als je over het veen loopt, voel je duidelijk dat het moerassig is. De grond veert bij iedere voetstap op en neer. Wereldwijd worden hoogvenen sterk bedreigd. Het veen verdroogt en de hoeveelheid stikstof in de natuur neemt toe. En dat heeft direct effect op de planten en dieren in het gebied.
Engbertsdijksvenen is een uitgestrekt hoogveengebied met levend en herstellend hoogveen en heide. Een restant van het grootste hoogveengebied dat ooit het noordoosten van Nederland bedekte. Het veengebied ontwikkelde zich na de laatste ijstijd, meer dan 10.000 jaar geleden. In de 15e eeuw begonnen de monniken van het klooster in Sibculo met de afgraving van dat veen.
Ooit was meer dan de helft van ons land bedelt met ondoordringbaar hoogveen. In de laatste paar eeuwen is bijna al dit hoogveen afgegraven voor de winning van turf, het zogenaamde 'bruine goud'. Nu maakt dit gebied deel uit van Natura 2000, het Europees netwerk van beschermede natuurgebieden.
Het natuurgebied Engbertsdijksvenen bestaat uit levend hoogveen, herstellend hoogveen en heide. Midden in het gebied ligt nog een hoogveenrestant van ongeveer vijf meter dik, helemaal in oorspronkelijke staat. Dit is zeer zeldzaam in Nederland.
Levend hoogveen fungeert als een spons. In natte perioden slaat het water op en geeft het langzaam water af aan de omgeving. Ook als het droger wordt, blijft de spons nog lang vochtig waardoor het hoogveen kan blijven groeien. Valt er een bui in de Engbertsdijksvenen, dan duurt het in de toekomst ongeveer 4 weken voordat het water het gebied verlaat. Ter vergelijking: in stedelijk gebied of intensief ontwaterd landbouwgebied duurt dit enkele uren of hooguit enkele dagen. Levend hoogveen heeft een eigen waterhuishouding met een waterspiegel die hoger ligt dan de omgeving. Hierdoor kan het uitgroeien tot grote aaneengesloten zompige veenkussens die strekken tot zover de horizon reikt.
Het grootste deel van Engbertsdijksvenen bestaat uit 'herstellend' hoogveen. Dit veenpakket groeit niet vanzelf, maar is kansrijk om te herstellen.
Maatregelen rondom het natuurgebied
Maatregelen in het natuurgebied